Hoe doorbreek ik de cirkel van criticus?
En ineens voel je je bedreigd!
Je bent beland in een vervelende situatie. Niet dat je echt moet vluchten, want er is geen werkelijk gevaar, maar je bent bang voor pijn, schaamte of verlating. Vervelende emoties die je liever niet wilt voelen. Vaak maar nauwelijks voelbaar in stress of lichte paniek.
Het kan komen doordat er kritiek op je afkomt. Of ineens een gedachte die je bang maakt. Bang voor ziekte of bang dat je voor gek staat. Of door signalen van je partner waardoor je het gevoel krijgt er helemaal alleen voor te staan, die ander waarvan je dacht dat die je steunde, geeft weer eens een ‘niet thuis boodschap’.
Hoe kan je jezelf beschermen?
Ik ga nu even door op het vb van kritiek wat op je afkomt. Mensen reageren heel verschillend op de onderliggende angst of bezorgdheid.
Mogelijke reactie 1: Sommige mensen zijn zich niet bewust van wat er aan de hand is en voelen zich depressief. Ze zijn slachtoffer van wat er gebeurd. Het overkomt hen ineens allemaal en ze voelen geen kracht voor verweer. Ze ontvangen de negatieve boodschap en nemen die op als een spons. Misschien hebben ze dat altijd gedaan…dat als ze iets vervelends meemaakten dan lag het , dachten ze, aan henzelf. Dan introjecteren ze de sfeer of boodschap en dan komen zij met de last te zitten. Ze gaan er niet over spreken, want dan komt er schaamte. Deze mensen geven zichzelf steeds ook nog eens straf voor wat er allemaal misgaat. De kritiek is terecht is de waarheid en ik moet beter weten denken ze! De innerlijke criticus is wakker geworden door de kritiek die naar ze toe kwam en kan weer lekker in het potje ronddraaien. De persoon voelt zich gevangen. ‘Een ander moet me redden, ik kan het niet’.
Reactie 2: Anderen gaan meteen over tot de tegenaanval. Ze gaan anderen bekritiseren. Ze projecteren op mensen om je heen. Ze vechten tegen de ander. Ze leggen de oorzaak buiten zichzelf. Dat is vaak als je als kind sterk afkeurende ouders hebt gehad of tegenstrijdige boodschappen waar je niets mee kon. De kerk deugd niet, ze zijn te streng, de autoriteiten worden afgekeurd. Deze manier is om dwars tegen je innerlijke criticus in te gaan en een spreekbuis te worden waardoor hij zijn werk van veroordeling kan voortzetten. Ze worden zelf degene die aanklaagt.
Reactie 3: Deze noem ik passief in het verzet gaan. De mensen die het tegenovergestelde doen. Ze moeten van de criticus altijd aardig zijn en attent, en ze mogen niet openlijk de dingen benoemen, want dan kan iemand gekwetst raken en dat mag niet. Ze gaan hun dienst weigeren door bv. niet te bellen of niet te komen op de verjaardag of te laat op het werk komen. Indirecte boodschappen, bv door te zwijgen en zich terug trekken en zich af te schermen.
Of je nu een ‘aanval’ van kritiek krijgt of van angst voor ziekte of verlating. Vanbinnen klinkt er een noodkreet.
Vanbinnen heb je connecties met andere situaties die je je nog goed herinnerd. Of die zijn opgeslagen in je hersenen en je lichaam. Je weet nog goed hoe je werd uitgelachen toen jij een liedje zong voor de klas of hoe bang je was toen je bij die vreemde oppas moest blijven.
De innerlijke stem beschermt je tegen het dreigende gevaar door je een overlevingsmanier aan te bieden. Dit was voor jou als kind het best haalbare. Want als kind kan je niet weglopen, je bent afhankelijk. Nu als volwassene is deze reactie vaak niet handig meer en staat werkelijk liefdevol contact met jezelf en de ander in de weg.
Van je ‘innerlijke criticus’ moet je op die specifieke manier reageren, hij houdt je eraan! Blijf in het patroon!
Je moet van alles: Op de juiste manier voelen, de juiste dingen doen en laten. De juiste hoeveelheid eten, en op de juiste manier vader of moeder, partner of vriendin zijn. Zo, als je het volmaakt doet, volgens de normen, ben je veilig en verzekerd tegen schaamte, angst en verlatingsrisico’s. Alles is onder controle…tenminste als jij overal aan gedacht hebt. Dit is de illusie waar je in gelooft..
Deze criticus zorgde in het verleden dat het goed met je bleef gaan….maar …je kan niet zeggen dat je je ergens zorgen over maakt, dat mag niet! Hij drukt je kwetsbaarheid opzij.
Hij zegt op strenge bestraffende toon: “Je bent gewoon een slappeling, wanneer kan je je nou eens beheersen!! Ze moesten eens weten…vroeg of laat val je toch door de mand en dan zien ze hoe je echt bent”.
Misschien heb jij nav de vorige blog een poosje je dagboek bijgehouden en herken je nu meer de kritische stem bij jou van binnen. Dat is de 1e stap die nodig is om jezelf te gaan begrijpen. Het is belangrijk je niet meer zo met de criticus te identificeren en dat je hem hoort als een ‘zelfstandige ik’ zodat je er vanaf een afstandje objectiever naar kan luisteren en er daardoor minder slachtoffer van bent.
Stap 2 De criticus is eigenlijk bang en bezorgd. Luister eens wat hij tegen je zegt, en dan vooral welke bezorgdheid hierachter verscholen zit. Vaak wil de criticus je ergens voor behoeden. “Help” roept hij…”ik kan deze situatie niet aan!” “Ik weet niet hoe ik hiermee kan omgaan”. De kritische stem krijgt een andere rol…nl. de woordvoerder van je kwetsbaarheid.
Meteen daarbij hoort stap 3. Wat is de ontstaansgeschiedenis van deze angst?
Wat zijn je eerdere ervaringen? Wat zou je vader of je moeder doen of zeggen in deze situatie waarin je nu verkeerd en waar de kritiek over gaat? Vaak hebben ze boodschappen meegegeven van wat je juist wel of juist niet moet doen. Verbale boodschappen door wat ze vaak tegen jou zeiden of non verbale boodschappen door wat ze deden of niet deden. Er kan een paniekgevoel en stress ontstaan als je hiertegenin wil gaan of los hiervan wil kijken wat nu handig is voor jou en je situatie. Onzekerheid omdat je risico’s moet nemen om uit het veilige, het vertrouwde te stappen. Uit je oude overlevingsstrategie en het nieuwe gedrag durven uitproberen.
Stap 4 heeft te maken met hoe kan je jezelf gerust stellen, waar kan je steun vinden? Wat heb je nodig? Bij wie zie je het al functioneren zoals jij het wil? Op wie kan je jaloers zijn? Praat erover. Hoe kan jij voor je beleving de verantwoordelijkheid oppakken en vrij worden? Wat en wie gaat je daarin helpen?
De 3 reacties zijn allemaal reacties waarbij mensen niet de verantwoordelijkheid nemen voor hun onderliggende noden en werkelijke behoeften.
Graag kijk ik met je mee naar jouw kritische stemmen om te ontdekken welke laag eronder schuil gaat. Wat heb jij nodig zodat je kan leren om de verantwoordelijkheid op te pakken en werkelijk contact aan te gaan.
Gegarandeerd dat die criticus zijn werk dan graag gaat los laat.
Geraadpleegde bron: ‘De innerlijke criticus’ van Hal en Sidra Stone
Recente reacties