Lastige familie & ik dan?

Lastige familie & ik dan?

Onmacht
Een boos familielid stormt binnen: “Waar zijn de zusters nou toch, zitten jullie nu al weer aan de koffie?” “Schande, een oude man laat je zo maar aan zijn lot over!”. “Ik had mijn vader beter thuis kunnen verzorgen, hij zat er altijd netjes bij, nu lijkt hij wel een zwerver”.  Jij probeert je met je collega te verdedigen….:”Het was vanmorgen zo druk, en…”, maar het heeft weinig effect. Het is een lawine die over jullie wordt uitgestort, waarbij je niet het gevoel hebt dat je het in de ogen van dit familielid ooit nog goed kan doen. Je collega voelt zich schuldig en vind dat ze hem wel even had kunnen scheren vanmorgen, maar wanneer had ze hier eigenlijk tijd voor gehad? Jij weet van jezelf dat die tijd er gewoon niet was, ze moeten gewoon niet zo zeuren, ze weten niet hoe jullie voortdurend alles uit de kast halen om iedereen een zo goed mogelijke verzorging te geven. We staan enorm onder tijdsdruk, door de bezuinigingen is er nu weer minder personeel, alle zorg moet verleend worden door nog minder mensen, de lat komt steeds hoger te liggen…….Wie heeft daar nou eens begrip voor?

De onmacht die je dagelijks kan ervaren in dergelijke situaties kan heel groot zijn.Aan de ene kant zijn er de verwachtingen van je leidinggevenden en de arbeidsprotocollen waar je aan moet voldoen en aan de andere kant de patiënten, bewoners met hun behoeften en noden en niet te vergeten…de familie hiervan. Familie die het beste wil voor hun kind, vader, moeder, echtgenoot,broer of zus. Zorg die ze zelf vaak niet in die mate kunnen geven aan hun dierbaren en waarvan je regelmatig merkt dat het beste nog niet goed genoeg is. Je vraagt je af: Wanneer kan ik het goed doen? Wanneer is wat ik geef genoeg? En wie ziet er wat ik allemaal investeer? Krijg jij daar ooit erkenning voor?

In plaats daarvan komt er hier een oordeel naar je toe vanuit de familie en  wat kan dat enorm raken! Dat is de vinger op de zere plek. Juist waar jij behoefte aan hebt,wat jij eens wil horen, dat krijg je niet. Je vraagt je af: Wie zorgt er nu eens voor mij?

Lastige familie en ik dan?

Ik wil de volgorde eens omdraaien, laten we eens beginnen bij jou!

Altijd maar zorgen voor de ander
Je vraagt je soms af , misschien wel vaker, waarom je dit beroep nou toch in hemelsnaam hebt gekozen? Dat je een beroep hebt gekozen in de zorg, zegt natuurlijk veel over jou. Over het gevende, het zorgende wat jou in het bloed zit. Jij hebt dit ontwikkeld, dit is jouw kracht!

Wat maakt dat jij zo zorgend bent geworden?

Mijn ervaring is dat als mensen hun zorgspier hebben ontwikkeld er zorg nodig was in hun gezin van herkomst. Als jong kind wil je dat je ouders gelukkig zijn. Jij hebt het leven van je ouders ontvangen, dat is het kostbaarste geschenk wat je kan krijgen. Uit loyaliteit wil je ook wat teruggeven aan hun. Het is ook rechtvaardig dat kinderen aan hun ouders mogen geven. Ook wil je als kind gezien worden door je ouders. Zichtbaar worden, erkent worden is een levensbehoefte van ieder mens. Dan weet je dat je er mag zijn zoals je bent, je bent welkom. Zo kan je liefde ontvangen van je ouders en zo groeit als het ware het saldo op je emotionele rekening. Ouders geven veel meer dan kinderen ooit terug kunnen geven, maar dat past ook in de verhouding van ouders en kinderen, dit is een a-symmetrische relatie. Dat zichtbaar worden daar zoekt  ieder kind een unieke manier in om zich te onderscheiden van broers en zussen. Er zijn kinderen die geven door onzichtbaar te zijn, dan hebben de ouders geen last van hun. Zij zorgen door niet lastig te zijn. Er zijn kinderen die zorgen door alles heel goed te doen, dat zijn de kinderen die gehoorzaam zijn en in het straatje lopen en goed presteren op school.De perfect zorgende kinderen. Er zijn ook kinderen die zorgen door bliksemafleiders te zijn, door de rol van de rebel, waardoor ouders met hem of haar bezig moeten zijn en afgeleid worden van hun eigen problemen, bv. huwelijksspanningen. De ouders worden op deze manier gedwongen om samen te werken als een team om zoon of dochter op het rechte spoor te krijgen. Op heel veel manieren wordt er gegeven. Ook zijn er kinderen die heel veel zorg van de ouders uit handen nemen, door klusjes te doen, zorgen voor jongere broers en zusjes, mee helpen in de huishouding. De ouders hoeven het bijna niet te vragen, zij zien wat er nodig is, daar ontwikkelen zij voelsprieten voor.Er zijn kinderen die zorgen door het zonnetje in huis te zijn ze zorgen dat er altijd een vrolijke sfeer hangt. Ze komen niet met hun eigen behoeften en echte beleving naar voren, dat komt niet uit in dit plaatje.

Op welke manier heb jij gegeven aan je ouders om je ouders gelukkig te maken? Hoe kon jij van betekenis zijn? Wie zag er wat jij gaf? En wie heeft gezien hoe jij dat hebt ervaren?

Was het lust of last of beiden?

 

Ongepaste zorg
Het is een prachtige mogenlijkheid en rechtvaardig als kinderen mogen geven aan hun ouders, want op deze manier bouwt een kind zelfvertrouwen op. Het is wel van belang dat dit geven wordt gezien door de ouders en wordt benoemd. Ook is het essentieel of het geven past bij de leeftijd van het kind en dat er aan het teveel geven grenzen worden gesteld. Dat is de verantwoordelijkheid van de ouders. Als Ouders genoeg vermogens hebben ontwikkeld om te kunnen geven wat kinderen nodig hebben en ze de verantwoordelijkheid van het ouderschap in de vele facetten voldoende kunnen uitwerken kan een kind in balans opgroeien en zal het zich als gevende volwassene ontwikkelen. Wat ik vaak tegen kom in mijn hulpverleningspraktijk is dat er in gezinnen heel wat mis kan gaan op dit gebied. Ouders hebben zelf niet genoeg ontvangen. Vaak zijn er specifieke situaties van onrecht, noodweer, waarin een gezin verkeerde toen het kind opgroeide.

Waar nood is moet gezorgd worden! Kinderen gaan dan mee het gat vullen of mee de zorg dragen. Bv. Als er een gehandicapte broertje of zusje is geboren of een van de ouders wordt ziek. Er onstaat een byzondere situatie die opgevangen moet worden. De aandacht gaat naar degene die zorg behoeft en er wordt vaak niet gezien wat dit betekent voor de anderen in het gezin. Laat staan dat er gezien wordt, wat en hoe deze kinderen investeren. Als het niet gezien wordt gaat het kind nog meer geven, vaak grenzeloos. Je zou dit ongepast geven kunnen noemen. De verhouding van de a-symmetrische relatie veranderd. Het kind gaat in de mate van het geven naast de ouders staan of zelfs erboven. Het heeft het gevoel de situatie te moeten redden en het gaat als een ouder verantwoordelijkheid dragen.

Als grenzen vervagen, parentificeerd het kind. Hierin zit het engelse woord: “parents”, ouders. Parentificatie kan maken dat je een gebied in je leven sterk ontwikkelt en dat andere vermogens die je ook wel in je hebt achterblijven. Het zorgende, het gevende kan je sterke kant worden, maar ook je valkuil. Het kan zijn dat je als kind zoveel hebt uitgegeven, dat als je volwassen bent, je opgebouwde saldo erg laag is. Je hebt niet of niet genoeg van wat jij nodig had kunnen ontvangen. Als volwassene wordt er vaak een beroep op je gedaan door partner, kinderen op je werk en daar buiten. Jij bent de volwassene, dus jij kan het geven, dat wordt verwacht. Terwijl je het gevoel hebt: Nu wil ik eens ontvangen! Het kan zijn dat je van je partner,je kinderen, collega’s, omgeving verwacht dat zij dit, wat jij te weinig hebt kunnen ontvangen als kind, gaan aanvullen. Zij krijgen dan de rekening van jouw tekort gepresenteerd. Zij kunnen het nooit goed doen, omdat zij dit tekort niet kunnen oplossen. Het hoort niet bij hun thuis. Dit is een ongepaste vraag vanuit de onrechtvaardigheid uit jouw geschiedenis.

Parentificatie houdt nooit vanzelf op. Je neemt het mee in je bagage van hoe jij in relaties je plaats in neemt. Ben je iemand die snel boven de ander gaat staan in de verhouding heel gauw degene bent die meer geeft dan de ander? Je kan je geel en groen ergeren aan anderen die niet zien wat er nodig is en die maar afwachten tot het vóór hun wordt gedaan. Jij denkt vaak vóór de ander, vult in wat die ander nodig heeft? Jij geeft de ander altijd voor-rang op jouw eigen belang! Jij geeft vaak wat niet wordt gevraagd.Het zijn uitingen van parentificatie, zorg die ten koste gaat van jouzelf en je relaties. Door parentificatie is er een onbalans in je leven binnen geslopen. Onbalans in het geven en ontvangen, de debet en de creditkant.

Bewustworden is het begin van de verandering
Hoe is het om eerst stil te staan bij jezelf en nog niet naar die lastige familie te hoeven kijken? Zouden we het niet eens over die familie gaan hebben, die zo lastig is in plaats van over mij? Ja, ik begrijp dat je dat denkt, daar ga ik ook op in. Ik heb bewust gekozen voor een andere voor-rangsregel. Als je stil durft te staan bij wat jij zelf nodig hebt en hoe het bij jou werkt en bij wat jij als lastig ervaart dan kan je je wellicht ook beter inleven in die lastige familie.Want ook die dochter uit de situatieschets, wil ook dat haar vader gelukkig is en zij wil daarin van betekenis zijn.

Je kan je beter verplaatsen in de ander vanuit een kunnen zien wat er in jouw geschiedenis jou beïnvloed heeft en nu meespreekt  in jouw reageren.Veel mensen in beroepen als de onze, maar ook onderwijs en hulpverlening zijn erg gericht op de ander en hebben niet geleerd voor zichzelf te zorgen. Wat heb jij nodig? Hoe zit het met jouw ontvang-kant?

Balans tussen geven en ontvangen is nodig, anders verlies je jezelf in het zorgen- vóór.

Hoe geef jij je persoonlijke grenzen aan als er teveel van je wordt verwacht of je denkt dat het wordt verwacht of als jij je niet gerespekteerd voelt?

Passend geven
Hoe ging het in jouw leven toen jij in de puberteit kwam? Hoe hebben jouw ouders je gestimuleerd autonoom te worden? Hoe ben jij jouw persoonlijke grenzen aan gaan geven naar je ouders toe? Pap, mam, ik denk hier anders over dan jullie! Wij noemen dat: Je ouders eren. Dat doe je als je je ouders de plaats van ouders geeft en jij mag kind zijn. Zij hebben de mooie, maar niet altijd gemakkelijke taak om jou vanuit die a-symmetrische relatie de ruimte te geven. Ruimte om namens jezelf te gaan leven, eigen keuzes te maken, waarvan jij denkt dat je gelukkig wordt. Jij mag vinden wat jij vindt, voelen wat jij voelt en denken wat jij denkt en je mag verwachten dat je ouders dit respekteren. Jij gaat je eigen grenzen voelen, vinden en aangeven en dat kunnen andere zijn dan die van je ouders. Je bent immers een ander, uniek persoon.

Voor ouders kan het heel lastig zijn om hun kind ruimte te geven hiervoor, want vaak denken ze dat zij alleen op de manier zoals zij leven gelukkig kunnen worden. Veel ouders houden hier te strak aan vast en vinden het moeilijk vertrouwen te geven, terwijl dit het mooiste geschenk is wat ze kunnen geven. Kinderen gaan vaak voor ouders zorgen , als ze deze onmacht ervaren door het maar niet te hebben over hun gedachten, gevoelens, beleving. Ze zorgen door niet lastig te zijn. Ongepaste zorg, waardoor ze niet op eigen grond komen en niet oefenen in het vormen van hun eigen mening en vinden van hun eigen grenzen. Dit is van belang om je veilig te kunnen verbinden in je relaties, doordat je hebt geleerd je af te bakenen. Je leert dan het geven en het ontvangen af te bakenen.

Wat gebeurd er echter als grenzen niet mogen en verschillen niet wenselijk zijn bij ouders, dan ga je verder in de ongepaste zorg en verlies je je vroeg of laat in het geven. Je hebt dan niet geleerd jezelf op nr. 1 te zetten om voor te zorgen en je levert jezelf in of op. Ik pas me wel aan, cijfer mezelf wel weg. Je weet op het laatst niet meer zo goed wie jezelf bent , wat jij leuk vindt en wat jij nodig hebt.

Hoe kan je dan passend geven aan je patiënten, je kinderen, je man etc.? En dan komt ook nog die lastige familie op de proppen die iets van je wil, dat kan je er al helemaal niet bij hebben. Passend geven is dat je geeft wat passend is bij jouw saldo en wat past bij wat de ander kan ontvangen. Het gaat nooit ten koste van jou!! En ook niet van de ander. Je eigen grenzen leren kennen en durven aangeven is daarin een must. Dat beoefen je al in de puberteit, het gezin is de oefenplaats voor de maatschappij. Daar leer je conflikten aan te gaan, daardoor leer je jezelf kennen en ontdek je wat het met de ander doet. Misschien herken je je in wat ik schrijf en denk je, o help! Dat heb ik niet geleerd in mijn gezin waar ik ben opgegroeid. Wat nu?

Ook nu kan je de verantwoordelijkheid oppakken en alsnog grenzen bouwen. Al kan het wel lastig zijn om dat op latere leeftijd nog te moeten uitvinden hoe dat werkt. Een handige oefening die je kan helpen als mensen een beroep op je doen is het volgende: Stel jezelf regelmatig de volgende vragen: Wat voel ik, denk ik  en wat wil ik? Zo kan je je bewust worden van jezelf en dat verwoorden in een “ik-boodschap”.bv.: Er wordt een beroep op je gedaan: Ik voel: Weerstand in mijn buik; Ik denk : Nu even niet ! Ik wil het nu even niet doen. De ik-boodschap kan dan worden: ”Ik wil de koffie nu even niet voor je halen, ik wil dit graag eerst even afmaken, misschien is er iemand anders die je het kan vragen”. Op deze manier blijf je trouw aan jezelf en leer je assertief je grens aan te geven.  Bewust worden van jezelf is belangrijk,want, hoe geef je een grens aan als je niet weet wat je voelt of vind? Leer te luisteren naar jezelf. Zorg ervoor dat je jezelf ziet, erkent in wat jij nodig hebt!

Vaak vragen mensen in christelijke kringen zich af of het wel bijbels is om jezelf centraal te zetten in je afwegingen van geven. Ik denk dat Jezus prachtige voorbeelden heeft nagelaten van passend geven. Ik denk aan het verhaal van de barmhartige Samaritaan , waarin er gegeven wordt maar tevens rekening wordt gehouden met de belangen van de Samaritaan. Ook de uitspraak: “ Heb de ander lief als jezelf” getuigt  van balans. Hier zien we terug dat liefde voor de ander begint bij loyaal worden aan jezelf. God leert ons eerst te ontvangen zodat we de energie hebben om te investeren in de mensen waar we mee te maken hebben.
Lastige familie

Wat kunnen ze zich onmogelijk gedragen!

En van jou wordt verwacht dat je hier op een professionele manier mee om kan gaan. Maar jij bent ook een mens met gevoelens, jij bent niet van steen. Uitspraken en ook hun non-verbale boodschappen kunnen je behoorlijk triggeren en het je flink lastig maken. Jij weet het allemaal in theorie best hoe je het zou moeten doen, maar dan, in de praktijk…..klap je dicht of voel je je agressief worden, je kookt van woede of ergernis of je wil weg, je voelt je klein worden als een kind….er niet tegen opgewassen. ….WIE IS hier de LASTIGE?

“Ik denk de familie alléén…..Het ligt aan hun, zij moeten niet zo moeilijk doen, het zijn zulke kniesoren!  En ik kan er nog wel heel wat woorden achteraan zeggen, je wil het niet horen…..”

Als ik denk in termen van schuld /veroordeling, lijkt het opgelost : het ligt buiten mij, dan hoef ik er niets meer mee. Mijn ervaring is dat denken in schuld een blokkade opwerpt. De relatie met de familie blokkeert. Ik sta niet meer open voor ze. En toch zal ik iets met ze aan moeten….

“Ja maar, zij moeten eerst hun gedrag veranderen voor ik met ze kan praten….zo is er ook vanuit de familie geen opening vanuit bv. een vooroordeel…..

“IN DE VERBINDING liggen de mogelijkheden.

De last is vaak de onmacht het onbegrip waar we met elkaar in terecht komen. Onmacht in het tussengebied, vanuit last bij de familie of en last die ik zelf bij me draag.

Beiden hebben wij het er maar knap lastig mee!

Ieder zal zijn eigen last dragen!
We komen in de onmacht als de familie de last bij ons neerlegt en verwacht dat wij het helemaal oplossen en wij ongepast gaan zorgen omdat er nood is. Afbakening is dus een voorwaarde om gezond te kunnen verbinden. Wat is de verantwoordelijkheid van wie? Laat de last van de familie bij hun liggen en geef erkenning voor die last.

Handvaten om tot een gezonde verbinding te komen beginnen bij het oppakken van verantwoordelijkheid voor jouw eigen aandeel in het contact. Onmacht begint als ik ongepaste ( zorg) verantwoordelijkheid op me neem door bv. De familie te willen overtuigen of hun te willen veranderen. Onmacht kan ook beginnen als ik me persoonlijk beschuldigd voel en daardoor zelf blokkeer. Verantwoordelijkheid begint dan met het erkennen van mezelf. Ik mag er zijn zoals ik ben! Je neemt je plaats weer in. Alleen van daaruit kan er ruimte zijn voor de ander.

Samenwerken vanuit erkenning
Als ik wil ontmoeten is het belangrijk dat ik me open stel om de wereld van de ander te horen. Hoe ziet het er uit voor die ander. Een open luisterende houding, die begint met erkenning zodat de ander voelt dat hij er mag zijn met zijn of haar emoties,moeite, meningen, ideeën. Erkenning is de belangrijkste relationele sleutel! Mensen gaan zich openen voor jou omdat ze voelen dat ze zichzelf mogen zijn bij jou.

Erkenning geven is niet hetzelfde als het eens zijn. Het is luisteren naar de ander, doorvragen over de beleving van de ander om tot begrip te komen. Het gaat hier nog niet om een oplossing. Je kan niet goed luisteren met de oplossing in je hoofd!

Vb. Familie komt naar je toe, boos en gefrustreerd.”Communicatie is echt waardeloos hier hé! Jullie lijken niet te begrijpen dat wij graag willen weten hoe het met onze zoon gaat! Er gebeurd hier van alles met hem, hij weet zelf niet meer hoe of wat……….Waar gaat dat heen?Verpleegkundige: “Ik zie dat u boos en gefrustreerd bent en hoor dat u zich ernstig zorgen maakt over de behandeling van uw zoon. Als ik u goed begrijp wilt u weten waar jullie aan toe zijn?”Familie: ”Ja dat wordt eens tijd….”. Verpleegkundige: “Ik kan me heel goed voorstellen dat jullie duidelijkheid willen over zijn welbevinden en de gang van zaken, dat zou ik ook hebben als het om mijn eigen zoon ging! Zullen we meteen even naar uw zoon gaan dan kunnen we het er over hebben en dan kan ik horen wat er niet duidelijk is voor jullie?”

Erkenning geven is het begin van samenwerking met de familie. De agressie wordt ontkracht, smelt bij de positieve open houding van jouw kant. Je wint vertrouwen. En dat is wat het meest ultieme is wat je wil bereiken dat jullie naast elkaar kunnen zorgen voor de cliënt. Jij vanuit jouw professie en zij vanuit de relationeel opgebouwde band. Je zal merken als je tijd neemt om bewust actief te luisteren er meestal ook ruimte komt voor jou, zodat er ook bereidheid ontstaat om naar jou te luisteren.Als je te kort door de bocht je doelen wil bereiken, moet je een grote lastige prijs betalen.Mensen voelen zich niet begrepen en er ontstaat verwijdering in plaats van verbinding in hetzelfde doel: het welbevinden van de cliënt en hun familielid. Een belangrijke is daarin ook dat je nooit familie tegen elkaar moet opzetten, maar probeer gebruik te maken van de loyaliteit die er is. Kijk hoe de familie van betekenis kan zijn, laat ze hierin meedenken en met ideeën komen.

Het actief luisteren en erkenning geven lijkt zo logisch, maar als je het niet geleerd hebt is het iets wat je bewust moet trainen. Net zoals je auto leert rijden. En wat als jij vroeger thuis geen of weinig gezien werd in wat jouw beleving was of jouw investering? Dan is het hard werken! Of als je niet geleerd hebt hoe je met verschillen kan omgaan omdat autonomie niet welkom was? Hoe ga ik dan om met de tegengestelde belangen en “ het trekken” wat ik voel, vanuit de verwachtingen van mensen? Daar ligt een grote uitdaging voor je! Ikzelf denk steeds minder in problemen of lastige mensen, maar in uitdagingen. Hoe kan ik zo met ze omgaan dat het een positieve vrucht oplevert voor allebei?

De vrucht van samenwerken!

De vreugde van verbinden!

Met  behoud van mijn ruimte & ruimte geven aan familie van de cliënt!